Από την Ευαγγελία Ξυλοπαρκιώτη, Φιλόλογο ΑΠΘ
Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές ήταν ο Αισχύλος (525 π.Χ.- 456 π.Χ.) , ο Σοφοκλής (496 π.Χ.- 406 π.Χ.) και ο Ευρυπίδης (480 με 485 π.Χ.- 406 π.Χ.).
Ο Αισχύλος θεωρείται ο πατέρας της τραγωδίας και για την μοναδικότητα της ποίησης του αλλά και για τις καινοτομίες που έφερε στην σκηνική παρουσίαση των έργων του.Κέρδισε 13 νίκες ενώ σώζονται εφτά τραγωδίες του: ¨Πέρσαι¨, ¨Επτά επί Θήβας¨, ¨Ικέτιδες¨,¨Προμηθεύς Δεσμώτης¨ και η τριλογία ¨Ορέστεια¨( Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες). Η ποίηση του χαρακτηρίζεται από βαθιά θρησκευτικότητα, φαντασία, φιλοπατρία και φιλοσοφική σκέψη. Οι τραγικοί ήρωες του Αισχύλου εμφανίζονται σε άμεση σύνδεση με το θείο, το πάθημα γίνεται μάθημα. Όταν ο τραγικός ήρωας διαπράττει «υβριν» τότε επέρχεται και η τιμωρία από τους θεούς, ωστόσο οι θεοί προστατεύουν και όσους εκτελούν το καθήκον (Επτά επί Θήβας, Ευμενίδες), Ο άνθρωπος είναι αυτεξούσιος στα έργα του Αισχύλου κινείται όμως σε δρόμους που επιτάσσει η θεϊκή πρόνοια ενώ ταυτόχρονα πάνω από τους θεούς υπάρχουν άλλες δυνάμεις, η Ανάγκη και η Μοίρα, στις οποίες υποτάσσονται και οι θεοί. Οι μορφές παίρνουν τιτανικές διαστάσεις μέσα στο έργο του. Την ποίηση του την χαρακτηρίζει η μεγαλοπρέπεια του περιεχομένου και του λόγου καθώς παρατηρούμε ευρύτητα εκφραστικών μέσων, τολμηρές εικόνες, αφθονία νέων λέξεων και λυρικό τόνο τόσο στα χορικά όσο και στα διαλογικά μέρη. Η εισαγωγή του δεύτερου υποκριτή, η ελάττωση των χορικών μερών, η μείωση των ανδρών του Χορού από 50 σε 12 άτομα, η κοινή υπόθεση των τριλογιών και η βελτίωση της χορογραφίας και της σκευής αποτελούν καινοτομίες του Αισχύλου.
Ο Σοφοκλής έγραψε 123 τραγωδίες από τις οποίες σώζονται εφτά : ¨Αίας¨, ¨Αντιγόνη¨, ¨Τραχίνιαι¨, ¨Οιδίπους Τύραννος¨, ¨Οιδίπους επί Κολωνώ¨, ¨Ηλέκτρα¨, ¨Φιλοκτήτης¨ και ένα μέρος απο το σατυρικό δράμα ¨Ιχνευταί¨. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο Σοφοκλής παρουσιάζει τους ήρωες του «οίους δει ειναι» δηλαδή εξιδανικευμένους σύμφωνα με την ηθική και την αισθητική δεοντολογία. Δίπλα στον κεντρικό ήρωα τα δευτερεύοντα πρόσωπα τα διακρίνει η έλλειψη θάρρους,η ατολμία, η δειλία, ο φόβος, η αφέλεια. Έτσι όμως υπερτονίζονται η δύναμη, η αποφασιστικότητα, η τόλμη, η περηφάνεια και το μεγαλείο του κεντρικού ήρωα που έχει την δύναμη να εναντιωθεί στους νόμους εκτελώντας εκείνο που αυτός θεωρεί καθήκον του.Το θείκό στοιχείο είναι έντονο στο έργο του Σοφοκλή καθώς οι θεοί συμβολίζουν την ηρεμία και την δύναμη.Οι ανθρώπινες πράξεις ακολουθούν τις θεϊκές επιταγές. Το νέο στοιχείο στα εργα του Σοφοκλή είναι η μείωση της έκτασης των χορικών και η ταυτόχρονη αύξηση των διαλογικών μερών, η αύξηση του αριθμού των χορευτών από 12 σε 15, η προσθήκη του τρίτου υποκριτή, η εισαγωγή της σκηνογραφίας με την χρήση μεγάλων πινάκων που στηρίζονταν στις περιάκτους και τέλος η διαφορετική υπόθεση των τριλογιών.
Από τα έργα του Ευριπίδη σώζονται σήμερα 19 δράματα: ¨Άλκηστις¨, ¨Μήδεια¨, ¨Ηρακλείδαι¨, ¨Ιππόλυτος¨, ¨Ανδρομάχη¨, ¨Εκάβη¨, ¨Ηρακλής μαινόμενος¨, ¨Ικέτιδες¨, ¨Ίων¨, ¨Ηλέκτρα¨, ¨Τρωάδες¨, ¨Ιφιγένεια η εν Ταύροις¨, ¨Ελένη¨, ¨Φοίνισσαι¨, ¨Ορέστης¨, ¨Ιφιγένεια η εν Αυλίδι¨, ¨Βάκχαι¨, το σταυρικό δράμα ¨Κύκλωψ¨ και ο ¨Ρήσος¨, που αμφισβητείται αν του ανήκει. Ο Ευριπίδης , σε αντίθεση με τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή που ο μεν παρουσίαζε τα πράγματα όπως ήταν στο παρελθόν ο δε όπως θα έπρεπε να είναι στο μέλλον, παρουσιάζει τα γεγονότα της εποχής του. Οι ήρωες του είναι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι που αγωνίζονται εναντίον της αδικίας. Έχουν τα δικά τους ανθρώπινα πάθη, αποφασίζουν μόνοι τους,ευθύνονται οι ίδιοι για τις πράξεις τους και συντρίβονται.Παρουσιάζονται από τον Ευριπίδη όπως ακριβώς είναι, χωρίς ίχνος εξιδανίκευσης ή υπερφυσικότητας. Πολλοί τον κατηγόρησαν για αθεϊα και ασέβεια όμως φαίνεται πως δεν στρέφεται εναντίον της θρησκείας αλλά εναντίον των λαίκών αντιλήψεων των συγχρόνων του για τους θεούς. Η ποίηση του χαρακτηρίζεται απο ρεαλισμό ενώ το όλο πνεύμα είναι σαφώς νεωτεριστικό. Ο Ευριπίδης θεωρήθηκε παρά τις επικρίσεις ο τραγικότατος των ποιητών και ονομάστηκε «από σκηνής φιλόσοφος» καθώς αναλύει τα πολιτικά και ηθικά προβλήματα του καιρού του με φιλοσοφική διάθεση και ορθολογισμό. Στις καινοτομίες του εντάσσονται οι μακροί πρόλογοι που λειτουργούν σαν ένα είδος εισαγωγής και στη συνέχεια διαδραματίζονται τα γεγονότα. Επίσης εισήγαγε τον «από μηχανής θεό», χρησιμοποίησε μηχανικά μέσα (αιώρα) περιορίζοντας έτσι την έκταση των χορικών και χαλαρώνοντας τη σύνδεση τους με το θέμα των επεισοδίων.
Και οι τρεις υπήρξαν σπουδαίοι ποιητές καθώς έβαλαν την προσωπική τους σφραγίδα στο χώρο της τραγικής ποίησης ενώ ταυτόχρονα προχώρησαν σε καινοτομίες που έμελλε να υιοθετήσουν οι μεταγενέστερες γενιές.
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΙ 