Ελληνική γλώσσα, μια Ινδοευωπαϊκή κόρη

της Ασπασίας Μπερμπέρη

Η ελληνική γλώσσα είναι μια από τις μακροβιότερες γλώσσες με συνεχή γραπτή παράδοση για πάνω από 3000 χρόνια. Τα πρώτα γραπτά μνημεία που βρέθηκαν στον ελλαδικό χώρο είναι γραμμένα στην Γραμμική Α γραφή και στην Γραμμική Β γραφή.

Η Γραμμική Α δεν έχει, δυστυχώς , αποκρυπτογραφηθεί ακόμα και δεν γνωρίζουμε αν πρόκειται για ελληνική γλώσσα ή αν πρόκειται για προελληνική γλώσσα. Αντίθετα,η Γραμμική Β αποκρυπτογραφήθηκε από τον αρχιτέκτονα Michael Ventris σε συνεργασία με τον John Chadwickτο 1952. Όπως αποδείχθηκε από την αποκρυπτογράφηση η Γραμμική Β είναι συλλαβική γραφή, δηλαδή κάθε γράφημα αποτελούσε και μία συλλαβή.

Το πρώτο δείγμα σε Γραμμική Β βρέθηκε σε μια επιγραφή από την Ολυμπία και περιλαμβάνει το όνομα Ka-ro-ko(Χάροπος ή Χάροψ, Ιλ. Β 672 και Λ 426). Η επιγραφή χρονολογείται στο 1650 π.Χ..Στην Κρήτη και στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα (Πύλος, Μυκήνες, Τίρυνθα, Θήβα)ανακαλύφθηκαν πήλινες πινακίδες σε Γραμμική Β και χρονολογούνται μεταξύ του 14^ουκαι του τέλους του 13^ου αιώνα π.Χ.. Οι πινακίδες, λόγω του υλικούς το οποίο είναι γραμμένες, δεν περιέχουν ένα συνεχές λογοτεχνικό κείμενο αλλά αποτελούν κατάλογο ονομάτων και προϊόντων.

Η Γραμμική Β γραφή αντικαταστάθηκε από την αλφαβιτική γραφή πιθανότατα στα τέλη του 9^ου με αρχές του 8^ουαιώνα π.Χ.. Η αλφαβιτική γραφή υιοθετήθηκε από όλες τις διαλέκτους, αν και κατά τόπους παρουσίασε διαφορές ανάλογα με το φωνολογικό και φωνητικό σύστημα της κάθε διαλέκτου. Σε αλφαβιτική γραφή έχουμε και τα πρώτα λογοτεχνικά κείμενα, τα οποία είναι τα ομηρικά έπη και χρονολογούνται τον όψιμο 8^ο αιώνα.Την περίοδο αυτή εκτός από τα ομηρικά έπη έχουμε και επιγραφές που προέρχονται από το τελευταίο τέταρτο του 8^ου αιώνα. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι η επιγραφή του Διπύλου (από τον Κεραμεικό) και η επιγραφή στο ποτήρι του Νέστορα (από τις Πιθηκούσες), και οι δύο έμμετρες σε δακτυλικό εξάμετρο.

Η αρχαία ελληνική γλώσσα αποτελείται από διαλέκτους, οι οποίες είναι η αττικοϊωνική που μιλιόταν στην Αττική και στην Ιωνία, η αιολική που μιλιόταν στην Θεσσαλία, την Βοιωτία και τη Λέσβο, η αρκαδοκυπριακή που τη συναντάμε σε επιγραφές στην Αρκαδία και την Κύπρο (6^ο αι.π.Χ.-1^ο αι. μ.Χ, σε συλλαβική γραφή συγγενική με την μυκημαϊκή), η δυτική ελληνική που περιλαμβάνει την δωρική, η οποία μιλιόταν στην Πελοπόννησο και σε νησιά όπως η Κρήτη και η Ρόδος, και η βορειοδυτική ελληνική.