Α’ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

Από την Ελένη Κωνσταντέλου, Φιλόλογο Α.Π.Θ.

Αναρωτιέμαι αν γνωρίζουν πολλοί-πλην των Λαρισαίων- φυσικά το Α΄ Αρχαίο Θέατρο που δεσπόζει στην οδό Βενιζέλου, στην πόλη μου, στην πόλη της Λάρισας.

Υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε τον 3^ο μ.Χ. αιώνα στο Λόφο του Φρουρίου, ενώ θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας με χωρητικότητα 12.000 θέσεων. Και βέβαια όπως όλα τα θέατρα σχετίζονται με τη λατρεία του Διονύσου, έτσι συμβαίνει και μ’αυτό καθώς από διάφορες επιγραφές που βρέθηκαν φαίνεται ότι κοντά του υπήρχε ιερό του Θεού.

Οι πρώτες ανασκαφές ξεκίνησαν το 1910 με πολλά διαλείμματα. Συνεχίστηκαν το 1977 με συστηματική προσπάθεια, ενώ οι εργασίες συνεχίζονται.

Αποκαλύφθηκαν τμήμα του κοίλου με διάζωμα,26 κερκίδες με 20 σειρές μαρμάρινα εδώλια και μέρος της διώροφης σκηνής με 3 κύριες αίθουσες, προσκήνιο & χαρώνεια κλίμακα.

(Ακολουθεί μια μικρή αναφορά στα μέρη του θεάτρου.)

[Τα κύρια μέρη του αρχαίου ελληνικού θεάτρου ήταν η σκηνή, η ορχήστρα και το κοίλον, με τα ακόλουθα επιμέρους μέρη:

Η σκηνή: ορθογώνιο, μακρόστενο κτήριο, που προστέθηκε κατά τον 5ο αι. π.Χ. στην περιφέρεια της ορχήστρας απέναντι από το κοίλον. Στην αρχή ήταν ισόγεια και χρησιμοποιούταν μόνο ως αποδυτήρια, όπως τα σημερινά παρασκήνια. Το προσκήνιο: μια στοά με κίονες μπροστά από τη σκηνή. Ανάμεσα στα διαστήματα των κιόνων βρίσκονταν θυρώματα και ζωγραφικοί πίνακες (τα σκηνικά). Τα θυρώματα του προσκηνίου απέδιδαν τρεις πύλες, από τις οποίες έβγαιναν οι υποκριτές. Το προσκήνιο ήταν αρχικά πτυσσόμενο, πιθανώς ξύλινο. Τα παρασκήνια: τα δύο άκρα της σκηνής που προεξέχουν δίνοντάς της σχήμα Π στην κάτοψη. Οι πάροδοι: οι διάδρομοι δεξιά και αριστερά από τη σκηνή που οδηγούν στην ορχήστρα. Συνήθως σκεπάζονταν με αψίδες.

Η ορχήστρα: Η ημικυκλική (ή κυκλική, π.χ. Επίδαυρος) πλατεία στο κέντρο του θεάτρου. Συνήθως πλακόστρωτη. Εκεί δρούσε ο χορός. Η θυμέλη: ο βωμός του Διονύσου στο κέντρο της ορχήστρας. Ο εύριπος: αγωγός απορροής των υδάτων στην περιφέρεια της ορχήστρας από το μέρος του κοίλου.

Το κοίλον: όλος ο αμφιθεατρικός χώρος (με τα εδώλια, τις σκάλες και τα διαζώματα) γύρω από την ορχήστρα όπου κάθονταν οι θεατές. Οι αναλημματικοί τοίχοι: οι τοίχοι στήριξης του εδάφους στα άκρα του κοίλου. Οι αντηρίδες: πυργοειδείς τοίχοι κάθετοι προς τους αναλημματικούς που χρησιμεύουν στην καλύτερη στήριξή τους. Τα διαζώματα: οριζόντιοι διάδρομοι που χωρίζουν τις θέσεις των θεατών σε οριζόντιες ζώνες. Οι σκάλες: κλιμακωτοί εγκάρσιοι διάδρομοι για την πρόσβαση των θεατών στις θέσεις τους. Οι κερκίδες : ομάδες καθισμάτων σε σφηνοειδή τμήματα που δημιουργούνται από τον χωρισμό των ζωνών με τις σκάλες. Τα εδώλια: τα καθίσματα, οι θέσεις των θεατών. Η προεδρία : η πρώτη σειρά των καθισμάτων όπου κάθονταν οι επίσημοι.]

Από το 1860 και μετά αρχίζει η συστηματική καταστροφή του, ενώ σύμφωνα με ανασκαφές που έγιναν έδειξαν ότι ο χώρος δέχονταν μπάζα και σκουπίδια.

Το θέατρο αποτελούσε και συνεχίζει να είναι το κέντρο ζωής μιας πόλης. Στο συγκεκριμένο μάλιστα διεξάγονταν οι Πανθεσσαλικοί & αθλητικοί αγώνες.

Για να φτάσουμε όμως , στη εικόνα που έχει το θέατρο σήμερα υπήρξαν πολλά εμπόδια όπως πολλές οικοδομές, τα θεμέλια των οποίων βρίσκονταν στα εδώλια, η αδιαφορία των Λαρισαίων και η λιθοθηρία για οικοδομικά υλικά.

Υπολογιζόταν πως από το 2006 και μετά θα μπορούσε να φιλοξενήσει παραστάσεις, αλλά  να χρησιμοποιηθεί και γι’άλλα πολιτιστικά δρώμενα

Μέχρι στιγμής δυο φορές έχει ανοίξει τις πύλες του στο ευρύ κοινό.

Πρώτη φορά ήταν το Σεπτέμβριο του 2009. Δεν θα μπορούσε να κάνει καλύτερο ντεμπούτο παρά με την τραγωδία του Αισχύλου <Χοηφόρες> που στόχο είχε να προβάλει τους Μεσογειακούς Αγώνες που διοργάνωσε η Λάρισα και ο Βόλος.

Μπορεί να πέρασαν χρόνια, όμως φέτος  εν έτει 2014 για δεύτερη φορά υποδέχτηκε ακόμη μια παράσταση,έργο επίκαιρο και διαχρονικό του Δ.Σολωμού αυτή τη φορά με τίτλο «Η Γυναίκα της Ζάκυνθος».

Τελειώνοντας αυτή τη μικρή μας ‘ξενάγηση’, αξίζει ν΄αναφέρουμε  πως στόχος και σκοπός των φορέων  όπως είχε αναφέρει  και ο πρώην δήμαρχος είναι καθιερωθεί ένα φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου που θα διεξάγεται κάθε χρόνο.