Από την Ασπασία Μπέρμπερη, Φιλόλογο του Α.Π.Θ.
Ο ινδοϊρανικός κλάδος αποτελείται από δύο γλώσσες την ινδική και την ιρανική, οι οποίες συνδέονται στενά μεταξύ τους. Ο ινδοϊρανικός κλάδος καταλαμβάνει το ανατολικότερο άκρο του διαλεκτικού αυτού χώρου.
α. Ινδική.
Στην Ινδία η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν ονομάζεται σανσκριτική. Η σανσκριτική χρησιμοποιήθηκε στην λογοτεχνία κατά την αρχαιότητα. Σήμερα η σανσκριτική εξακολουθεί να γράφεται και να μιλιέται σε κύκλους λογίων, όμως δεν αποτελεί την γλώσσα του απλού λαού. Η λέξη «σανσκριτική» σημαίνει «πεποιημένος, καλλιεργημένος, επιτηδευμένος» και αναφέρεται στην λογοτεχνική γλώσσα και στην γλώσσα των λόγιων και ιερών κειμένων. Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις περιόδους της σανσκριτικής:την αρχαία,την κλασσική και την σύγχρονη.
Δείγματα αρχαίας σανσκριτικής αποτελούν οι βέδες (veda- ‘γνώση’),που αποτελούν τα αρχαιότερα κείμενα του ινδουισμού. Οι βέδες είναι τέσσερις στον αριθμό, όπου η σημαντικότερη και παλαιότερη από της βέδες είναι η Ringveda, που είναι μια συλλογή θρησκευτικών ύμνων σε ποιητική μορφή. Η σύνθεσή της χρονολογείται το1500-1200 π.Χ., όμως μας παραδόθηκε σε γραπτή μορφή δυο χιλιετίες αργότερα σε δέκα βιβλία από τον γερμανό ινδολόγο Friedrich Max Müller μεταξύ του1849 και 1875. Οι υπόλοιπες βέδες είναι οι Atharvaaveda, Yajurveda και Sāmaveda. Οι βέδες έγιναν αφετηρία για την συγγραφή και άλλων κειμένων, όπως είναι τα κείμενα Brāhmanas, που είναι υπομνήματα και σχόλια για τις βέδες σε πεζό λόγο, και η Sūtras(συρραφές), που είναι ερμηνεία του τελετουργικού των βεδών.
Η κλασική σανσκριτική εκπροσωπείται από τα μεγάλα επικά έργα της Ινδίας και από μια γραμματική, η οποία συντάχθηκε τον 4οαι. π.Χ. Τα μεγάλα επικά δημιουργήματα της Ινδίας είναι η Mahābhārata (περίπου 100.000 στίχοι), που περιλαμβάνει το θεολογικό και φιλοσοφικό ποίημα Bhagavadgītā, και η Rāmāyana. Επίσης,το 4ο αι. ο Pānini συνέταξε μια γραμματική όπου περιγράφει την κλασική σανσκριτική. Τέλος έχουμε και άλλα λογοτεχνικά είδη όπως λυρική ποίηση, δραμα, επιστημονικές πραγματείες,επιγραφές από την εποχή του βουδιστή αυτοκράτορα Aśoka (250 π.Χ).
Στην σύγχρονη Ινδία συναντούμε ένα πλήθος γλωσσών και διαλέκτων που άρχισαν να σχηματίζονται τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, όταν εμφανίστηκε η πρακριτική, η καθομιλουμένη γλώσσα. Η πρακριτική θα συνυπάρξει για μεγάλο χρονικό διάστημα με την κλασική σανσκριτική, όπου σιγά σιγά θα αρχίσει να χρησιμοποιείται ως λογοτεχνική γλώσσα. Η πρακριτική αποτελείται από μια ποικιλία γλωσσών όπως η Pāli που είναι η γλώσσα που βουδισμού στις νότιες περιοχές της χώρας, η χιντι (Hindī) που είναι η επίσημη γλώσσα της Ινδίας καθώς επίσης και η βεγκαλική (Bengālī), γκουτζαράτι (Gujarātī), μαράτι (Marāṭhī) και άλλες. Στο Πακιστάν μιλιέται η γλώσσα ουρντού (Urdū),η οποία είναι ένα μείγμα πρακριτικής με πολλά αραβικά στοιχεία. Επίσης, από την κεντρική Ινδία προέρχεται και η γλώσσα των Τσιγγάνων, η ρομανί. Τέλος, στο νότιο τμήμα της Ινδίας μιλιούνται γλώσσες, οι οποίες ανήκουν στην δραβιδική γλωσσική οικογένεια όπως η τελουγκού (Telugu), η ταμίλ (Tamil),η γκαναρά (Ganara),μαλαγιάλα (Malayalam) και άλλες. Οι γλώσσες αυτές περιέχουν πολλά σανσκριτικά δάνεια.
Τα συστήματα γραφής που χρησιμοποιήθηκαν στην Ινδία ήταν κυρίως σημιτικής προέλευσης. Το πιο σημαντικό είναι το σύστημα Brāhmī, από το οποίο προήλθε η γραφή Devanāgarī, η οποία αποτελείται από 48σύμβολα. Είναι ένα κράμα αλφαβητικής και συλλαβικής γραφής. Η φορά της γραφής είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά.
β.Ιρανική
Η ιρανική είναι η δεύτερη ομάδα που ανήκει στον ινδοϊρανικό κλάδο. Η ιρανική χωρίζεται και αυτή με την σειρά της σε δυο υποομάδες, την αβεστική, που είναι γραμμένη σε μια ιδιαίτερη ντόπια αριστερόστροφη γραφή, και την αρχαία περσική, που είναι γραμμένη σε σφηνοειδή γραφή. Εκτός, όμως , από την αβεστική και την περσική, που αποτελούν τις κυριότερες υποομάδες τις ιρανικής, συναντάμε την μυδική και την σκυθική, που μαρτυρούνται από κάποια κύρια ονόματα και γλώσσες που διασώζονται σε άλλες γλώσσες. Η ιρανική χωρίζεται σε αρχαία, μεσαιωνική και σύγχρονη ιρανική.
Η αρχαία ιρανική περιλαμβάνει δύο ομάδες,την αβεστική και την περσική. Η αβεστική αντιπροσωπεύεται από την Αβέστα, που είναι το ιερό βιβλίο του Ζωροαστρισμού και έχει γραφτεί από τον Ζαρατούστρα,θρησκευτικό μεταρρυθμιστή και προφήτη. Η Αβέστα περιέχει τις Γκάθες, οι οποίες είναι ύμνοι προς τον θεό Αχούρα Μάζδα. Χρονολογούνται τον 10ο π.Χ αι.. Επίσης, σε αβεστική είναι γραμμένοι ορισμένοι από τους σημαντικότερους ύμνους καθώς και ένα πεζό κείμενο τελετουργικού χαρακτήρα, το Yasna Haptaŋhāiti. Σε νέα αβεστική είναι γραμμένα τα κείμενα της επόμενης περιόδου, με γνωστότερα τα κείμενα Yasht και Vidēvdāt. Σε αρχαία περσική είναι μια σειρά επιγραφών από την περίοδο των Αχαιμενιδών (6ος-4οςαι. π.Χ.), οι περισσότερες από αυτές ανήκουν στην εποχή του Δαρείου (521-486π.Χ.). Η πιο σημαντική είναι η τρίγλωσση (στα πεσρικά, στην ελαμιτική και στην ακκαδική) επιγραφή που βρέθηκε στους βράχους του Μπεχιστούν (Bīsotūn) κοντά στα Εκβάτανα. Η επιγραφή, που είναι η εκτενέστερη στον κόσμο, αναφέρει πως ο Δαρείος ανήλθε στην εξουσία (την συγκεκριμένη επιγραφή αναφέρει και ο Ηρόδοτος).
Κατά την μεσαιωνική ιρανική εμφανίστηκαν πολλές διάλεκτοι, όπως η παρθική στην δυτική Περσία, ενώ στις ανατολικές περιοχές έχουμε τη χοτανική, τη σογδιανική, τη βακτριανική και τη χορεσμική. Η σημαντικότερη διάλεκτος της περιόδου αυτής είναι η παχλαβί, που εκτείνεται από την περίοδο 300 π.Χ.-900 μ.Χ.. Κατά την σύγχρονη ιρανική εμφανίστηκαν πολλές γλώσσες με πιο σημαντικές την περσική (φάρσι), τη γλώσσα πάστο (Pashto) στο Αφγανισταν, την βαλουχική, την κουρδική και την οσετική.
Μου αρέσει αυτό:
Μου αρέσει! Φόρτωση...
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΙ 